Co to jest czad? Kiedy powstaje?
Czad to powszechna nazwa tlenku węgla, który powstaje w wyniku procesu niepełnego spalania. Za jego obecność odpowiada węgiel, drewno, gaz, ropa lub benzyna. Proces niepełnego spalania zachodzi w środowisku o zmniejszonej ilości tlenu. Dlatego też jego „naturalnym” środowiskiem są łazienki, kuchnie, salony i inne zamknięte pomieszczenia. Tlenek węgla powstaje przede wszystkim na skutek niewłaściwej wentylacji. Jest to gaz bezwonny i bezbarwny gromadzenie się go w zamkniętych pomieszczeniach jest często niezauważalne, stąd też nazwa “cichy zabójca”. Jest przy tym lżejszy od powietrza, przez co szybko wypełnia pomieszczenie. Bez urządzenia alarmowego, jakim jest czujnik czadu, jego wykrycie jest praktycznie niemożliwe.
Dlaczego zatrucie czadem jest niebezpieczne?
Niebezpieczne właściwości tlenku węgla są bezpośrednio związane z transportem tlenu w organizmie. To właśnie hemoglobina jest odpowiedzialna za ten proces. W normalnych warunkach łączy się ona z tlenem i transportuje go po całym naszym ciele. Jednak obecny w powietrzu tlenek węgla szybciej wiąże się z nią, przez co wypycha poniekąd tlen z naszego organizmu. Zaczyna krążyć w układzie krwionośnym, który z kolei ma wpływ na niedotlenienie organizmu. Jeśli w porę nie dojdzie do akcji ratunkowej, w ciągu zaledwie kilkunastu minut następuje śmierć. Ponadto dłuższe niedotlenienie organizmu może wywołać nieodwracalne skutki w organizmie, zwłaszcza w centralnym ośrodku układu nerwowego. Z racji wieku najbardziej podatne na działanie czadu są niemowlęta, dzieci, osoby starsze, a także z chorobami układu krążeniowego.
Najczęściej spotykane objawy zatrucia czadem
Objawy zatrucia czadem są w wielu przypadkach związane z jego stężeniem w powietrzu. Przy stężeniu do 200 ppm najczęściej objawy są podobne do tych, które towarzyszą zatruciu pokarmowemu. Odczuwa się zmęczenie, pojawiają się nudności i zaczyna boleć głowa. Przy stężeniu około 400 ppm występują zawroty głowy, zaburzenia koordynacji i bardzo nasila się ból głowy. Przy stężeniu aż 1500 ppm wzrastają nudności, dochodzi do utraty przytomności, a po kilkunastu minutach ustają funkcje życiowe.
Jakie są potencjalne źródła zatrucia czadem?
Przede wszystkim za powstawanie tlenku węgla odpowiadają wszelkie elementy grzewcze w domu z wykorzystaniem paliw. Są to najczęściej tradycyjne kotły węglowe, olejowe, piecyki i kuchenki gazowe, piece węglowe, kominki i podgrzewacze wody z otwartą komorą spalania. Czad może być wynikiem ich nieprawidłowej pracy – rozszczelnienia oraz niesprawnej instalacji wentylacyjnej, która jest najczęstszą przyczyną zagrożenie zdrowia i życia. Jeśli nawet dochodzi do problemów z kuchenką czy piecykiem to właśnie sprawnie działająca wentylacja i nawiew mogą zniwelować wpływ tlenku węgla na nasz organizm. Źródłem czadu może być również pożar wybuchający w pomieszczeniu, jak i uruchomiony silnik samochodu znajdującego się w zamkniętym garażu.
Czujnik czadu – Co to jest? Jak działa?
Aby ustrzec się przed skutkami zaczadzenia w środkach masowego przekazu często pojawiają się informacje o konieczności instalowania czujników czadu. Jest to niewielkie, a przy tym bardzo skuteczne urządzenie, które wykrywa zbyt duże stężenie tlenku węgla w powietrzu. Detektor czadu zaopatrzony jest w specjalne ogniwo chemiczne bądź elektrochemiczne i przy pojawieniu się tlenku węgla w powietrzu na jego elektrodzie dochodzi do utleniania tlenku węgla, co powoduje przepływ prądu i włączenie się alarmu. Czujnik czadu jest przy tym zaopatrzony w sygnał dźwiękowy oraz świetlny, którego zadaniem jest obudzenie domowników, poinformowanie ich o zagrożeniu. Niektóre urządzenia posiadają również wyświetlacz, pozwalający na bieżąco kontrolować stan powietrza. Czujnik czadu dzięki niewielkim rozmiarom nie powinien mieć wpływu na estetykę danego pomieszczenia.
Gdzie montować czujnik czadu?
Jak wspomnieliśmy wcześniej, Czujnik czadu powinien zostać zamontowany przynajmniej w połowie wysokości pomieszczenia, ponieważ tlenek węgla jest lżejszy od tlenu, dlatego też unosi się do góry. Przyjmuje się, że optymalna wysokość to pomiędzy 150 a 200 cm. Powinien przy tym znajdować się miejscu odsłoniętym, nie za meblami, czy innymi elementami wyposażenia mieszkania czy domu. Ponadto musi on zostać zainstalowany maksymalnie 5 metrów od źródła ogrzewania lub kuchenki, a minimalna odległość między potencjalnym źródłem emisji czadu a czujnikiem to 1,5 metra. Prawidłowe umiejscowienie gwarantuje prawidłową pracę a przede wszystkim szybsze ostrzeżenie w przypadku zagrożenia. Warto także unikać miejsc, w których detektor będzie narażony na działanie kurzu i zabrudzeń. Ponadto radzi się unikania bliskości okien oraz miejsc, gdzie panują niskie lub wysokie temperatury. Z tego względu czujnika czadu nie należy umieszczać nad grzejnikami ani innymi źródłami ogrzewania.
Na co zwrócić uwagę kupując czujnik czadu?
Ponieważ jest to urządzenie, od którego może zależeć nasze zdrowie i życie, czujnik czadu powinien zostać wybrany z rozwagą. Musi to być odpowiednio dobrany model, który spełni wymagania bezpieczeństwa. Dlatego też istotną sprawą jest sprawdzenie czy dany model posiada wymagane atesty i certyfikaty. Ważna jest też jego żywotność, czułość, zasięg działania, rodzaj sygnalizacji, zasilanie, montaż i inne dodatkowe funkcje.
Atesty i certyfikaty
Pierwszym istotnym czynnikiem przy zakupie czujnika tlenku węgla jest sprawdzenie czy urządzenie posiada właściwe certyfikaty i atesty. Ponadto urządzenie musi spełniać normy EN50291-1:2010; EN50291-2:2010. Pierwsza z nich dotyczy instalacji w warunków domowych, druga natomiast dotyczy montażu czujników w przyczepach kempingowych i na jachtach. Choć prawnie sprzedawane w Polsce czujniki nie muszą posiadać certyfikatów z normą EN 50291, to jednak wielu producentów informuje nas o tym, że ich modele spełniają wszelkie wymogi. Dzięki takiej informacji mamy świadomość, że wybieramy sprzęt, który gwarantuje prawidłową pracę.
Żywotność urządzenia i gwarancji
Równie istotna dla nas będzie żywotność urządzenia i gwarancja producenta. Obie te sprawy są ze sobą powiązane, gdyż zazwyczaj żywotność kończy się wraz z gwarancją. Wprowadzone do czujników sensory po pewnym czasie tracą swe właściwości. Dlatego też po wyznaczonym przez producenta okresie konieczna będzie wymiana urządzenia na nowy. Najtańsze modele na rynku z reguły posiadają 2 lata gwarancji. Te z najwyższej półki z kolei mogą mieć okres żywotności nawet 10 lat. Dlatego musimy zastanowić się nad tym, czy bardziej opłacalny będzie zakup kilku urządzeń w okresie 8-10 lat czy też jednego, z dłuższą gwarancją. Naszym zdaniem lepszym rozwiązaniem jest zakup droższego egzemplarza na wiele lat bezawaryjnej pracy.
Zasięg detekcji czadu
Na skuteczność konkretnego czujnika wpływ ma również maksymalny jego zakres detekcji tlenku węgla. W wielu przypadkach producenci podają średnią oraz maksymalną kubaturę pomieszczenia, w którym ma taki czujnik zostać zamontowany. Dobrze jest zatem wybrać określony egzemplarz dopasowany do wielkości pokoju, czy łazienki. Oczywiście nie możemy zapominać o umieszczeniu detektora w zalecanej odległości od piecyka czy kuchenki.
Rodzaj i głośność sygnalizacji niebezpieczeństwa
Do najczęstszych przypadków zatrucia tlenkiem węgla dochodzi podczas snu. Dlatego też dany czujnik czadu powinien zostać zaopatrzony w silny sygnał alarmowy. Większość modeli zaopatrzona jest w głośnik emitujący sygnał dźwiękowy o mocy 80-90 dB. Jest to wartość, która zazwyczaj wystarcza do obudzenia i zaalarmowania wszystkich domowników. Oczywiście na rynku obecne są także wersje głośniejsze, które pomyślane zostały o osobach z „kamiennym snem”. Wiele egzemplarzy posiada również małą sygnalizację świetlną. Może być ona pomocna choćby w zadymionym pomieszczeniu.
Sposób zasilania
W ofercie producentów dostępne są trzy rodzaje czujników różniące się sposobem zasilania. Pierwszą grupę stanowią detektory czadu sieciowe, które zasilane są z gniazdka elektrycznego. Drugą grupą są modele na baterie, najczęściej AA bądź AAA, czy też z wbudowanymi akumulatorami. Dostępne są jednak i czujniki stanowiące połączenie obu tych rodzajów. Dzięki temu mogą być zasilane zarówno z gniazdka jak i bateriami. Są one szczególnie przydatne, jeśli dojdzie do utraty podstawowego zasilania. Urządzenie automatycznie wtedy przejdzie na zasilanie z baterii, czy akumulatora, przez co będzie nadal prawidłowo funkcjonować. Taki też model jest najczęściej polecany.
Zakres temperatury pracy
Czujniki znajdujące się wewnątrz pomieszczeń z reguły przeznaczone są do pracy w temperaturze między 3 a 45 stopni Celsjusza. Przekroczenie tych barier może mieć wpływ na nieprawidłowe działanie detektora. Warto jednak wiedzieć, że dostępne są także modele, które mogą funkcjonować warunkach termalnych między -2 a nawet +75 stopni Celsjusza.
Stopień odporności na wilgoć
Większość dostępnych na rynku czujników może funkcjonować w pomieszczeniach o wilgotności powietrza między 10 a 90%. Oczywiście mowa tutaj jedynie o modelach atestowanych.
Sposób montażu
Najczęściej zetknąć się można z czujnikami, które montowane są do ściany za pomocą śrub. Należy w takim wypadku po prostu przykręcić detektor czadu na wybranej przez siebie wysokości. Niektórzy jednak producenci w swej ofercie mają także modele wolnostojące, jak i wpinane bezpośrednio do gniazdka elektrycznego. Wybór pozostałych dwóch uzależniony powinien być od pomieszczenia. Mogą być zwłaszcza przydatne w łazience, albowiem mniejsza ilość elementów wyposażenia nie będzie mieć wpływu na odczyt wartości tlenku węgla.
Wyświetlacz
Część, zwłaszcza droższych urządzeń wyposażona jest w wyświetlacz LCD. Z jego pomocą możemy zaobserwować aktualne stężenie tlenku węgla. Jest to o tyle ważne, iż w razie kłopotów od razu wiemy, z jak dużym niebezpieczeństwem mamy do czynienia. Istotne jest jednak to, że nie ma żadnych różnic między podstawową zasadą działania detektorów bez lub z wyświetlaczem.
Przydatne funkcje
W wielu przypadkach twórcy czujników czadu wprowadzają do swych produktów dodatkowe funkcje, które zwiększają możliwości urządzenia, jak i powiadamiają użytkowników o nieprawidłowościach.
Funkcja alarmu testowego
Jest to funkcja testowania czujnika, podczas której możemy sprawdzić, czy urządzenie działa prawidłowo. W szczególności jest to istotne w przypadku alarmu dźwiękowego. W razie jego uszkodzenia nie zostalibyśmy w porę obudzeni, ostrzeżeni przed zagrożeniem.
Sygnalizacja niskiego poziomu energii w bateriach
Jest to opcja istotna dla sprzętu zasilanego bateriami AA bądź AAA. W momencie, gdy czujnik wykryje niski stan akumulatorów, sygnałem świetlnym bądź dźwiękowym informuje o tym. To także niezwykle ważne, gdyż unikniemy groźnej sytuacji rozładowania detektora.
Łączność z urządzeniami mobilnymi
Niektóre zaawansowane urządzenia mogą być wyposażone w moduł bluetooth bądź wi-fi. Dzięki temu można z pomocą specjalnej aplikacji połączyć je z telefonami czy tabletami. To bardzo pomocna funkcja, albowiem w razie wykrycia tlenku węgla wyślą one informację na smartfona. Mogą także uruchomić specjalny alarm w telefonie, który wspomoże proces wybudzenia ze snu.
Współpraca z systemami inteligentnego domu
Jest to zbliżona opcja do tej z urządzeniami mobilnymi. W tym jednak wypadku czujnik czadu będzie stanowił element systemu inteligentnego domu. W zależności od stopnia zaawansowania tego drugiego, informacje o podwyższonym stężeniu tlenku węgla mogą zostać wysłane przez system zarówno na nasze urządzenia mobilne (nawet, gdy nie ma nas w domu), jak i również do centrali przeciwpożarowej, zarządcy budynku. Jest to w szczególności pomocne, gdy nie przebywamy w domu czy mieszkaniu. Wykryty czad może zasygnalizować mniejszy bądź większy problem z instalacją ogrzewania bądź nawet pożarem.
Co oprócz czujnika czadu zwiększa bezpieczeństwo?
Czujnik czadu jest jedynie elementem ostrzegawczym. To od naszych działań w głównej mierze zależy to, czy w domu czy mieszkaniu może dojść do groźnych sytuacji. W pierwszej kolejności należy zadbać o prawidłową wentylację domu. Dzięki skutecznemu przepływowi powietrza w pomieszczeniach znajdować się będzie wystarczająca ilość tlenu. Dlatego istotne jest systematyczne przeprowadzanie kontroli w tym zakresie.. Nie można pod żadnym pozorem zaklejać przewodów wentylacyjnych. Do tego również należy zadbać o sprawdzanie i konserwację urządzeń grzewczych. Powinny być one montowane i użytkowane zgodnie z przeznaczeniem. Pamiętajmy, że jeśli dojdzie do zagrożenia tlenkiem węgla, to konieczne jest otwarcie wszystkich okien i drzwi w pomieszczeniu, jak i również opuszczenie domu oraz mieszkania do czasu przyjazdu odpowiednich służb.
Polecani producenci czujników czadu
Pod względem czujników czadu na rynku zetkniemy się z bardzo dużym ich nasyceniem. Dostępne są zarówno modele typu no name, o których nie mamy bladego pojęcia, jak i pochodzące od firm od lat zajmujących się ich wykonywaniem. Z oczywistych względów polecamy wyłącznie te drugie. Warto zatem wziąć pod uwagę produkty od Satel, Maclean, Orno, Schneider Electric, KIDDE, Ospel, F&F, Olympia, Kontakt-Simon, Gazex, Zamel, Koenig, Hama, LogiLink, Xblitz.
Czujniki tlenku węgla to z pewnością produkty, w które powinien zaopatrzyć się każdy właściciel domu, mieszkania z ogrzewaniem gazowym, węglowym, kominkowym. Niestety proces spalania łączyć się może z powstawaniem czadu, którego działanie może mieć zgubne, nawet śmiertelne konsekwencje. Tymczasem zakup dobrej jakości detektora tlenku węgla wiąże się często z kosztami niewiele ponad 100 złotych. Z pewnością jest to nieduża kwota w porównaniu do wartości ludzkiego życia.
